Цахилгаан холбооны сүлжээний параметр

Цахилгаан холбооны сүлжээний параметр
                                                 
                                               Холбооны сүлжээний үйлчилгээний загвар
  

Холбооны сүлжээнд тавих шаардлага
Хэрэглэгчийн зүгээс холбооны сүлжээнд дараах шаардлагууд тавигддаг.
1. Дамжуулж буй мэдээлэл үнэн зөв алдаагүй байх ёстой.
2. Найдвартай байх ёстой.
3. Боломжийн үнэ ханштай байх
4. Шуурхай байх ёстой.
Энэ байдал алдагдвал мэдээллийн үнэ цэнэ алдагдана.
Эдгээр шаардлагуудыг хангахын тулд дараах параметрүүдийг тооцох зайлшгүй шаардлагатай байдаг.
Холбооны сүлжээний параметр (Зайн матриц )
1. Сүлжээний бүтэц - Кij
Холбооны сүлжээний бүтцийн параметрүүдийг геометр болон математик (матриц хэлбэрт бичих) загвараар тодорхойлно. Бүтцийн параметрт зангилаа хоорондын зай, суваг, суваг болон зангилааны үнэ, ачаалал гэх мэтийг тооцож болно.
Зайн матриц - Lij
Энд, i, j=1,2,….-Зангилааны дугаар
Lij - матрицын элемент (шугамын урт-(км))
а. i =j бол Lij = 0
в. i ≠ j шууд холбоотой бол Lij≠ 0
c. i≠ j шууд холбоогүй бол Lij≠ ∞

                                               Сүлжээний бүтцийн     Сүлжээний бүтцийн                                                                                            геометр загвар               математик загвар

Сувгийн матриц - Vij
Хоёр зангилааны хооронд хичнээн суваг (Vij) байгааг тодорхойлдог.
Энд, i, j=1,2,….-Зангилааны дугаар
Vij - матрицын элемент (Сувгийн тоо-(ш))
а. i=j бол Vij = 0
b. i≠j үед шууд суваг байвал Vij≠0
c. i≠j үед шууд суваг байхгүй бол Vij =∞

Үнийн матриц (Сij)
Энд, i, j=1,2,….-Зангилааны дугаар
Lij - матрицын элемент (Зангилаа болон
шугамын үнэ өртөг-(төг))
а. i=j бол Сij≠0
b. i≠j үед шууд холбоотой бол Сij≠0
c. i≠j үед шууд холбоогүй бол Сij=0

Ачааллын матриц (Уij)
- мөрийн дагуу гарах
- баганы дагуу орох
- диогналийн дагуу дотоод ачааллыг авна.

Сүлжээний динамик диапазон -(D)
Энэ нь сүлжээгээр дамжуулагдах дохионы
түвшины максимум минимум утгын
ялгавраар тодорхойлогдоно.
D = Pмax - Pмин [db]
Дохионы максимум түвшин
Pтax = 10 lg Pмах / 1мвт [db]
Дохионы минимум түвшин
Pмин = 10 lg Pмин / 1мвт [db]

Суваг ба дохионы эзэлхүүн - V
Бүх төрлийн терминалаас гарч байгаа цахилгаан дохиог дохионы эзэлхүүн гэсэн параметрээр илэрхийлнэ.
Дохионы эзэлхүүн:
Vдохио = Dдохио*∆fдохио*Tдохио
Сувгийн эзэлхүүн
Vсуваг = Dсуваг*∆fсуваг*Tсуваг

Энд, Dдохио - дохионы динамик диапазон
∆fдохио - дохионы нэвтрэх зурвас
Tдохио - дохио дамжуулагдах хугацаа
Dсуваг - сувгийн динамик диапазон
∆fсуваг - сувгийн нэвтрүүлэх зурвас
Tсуваг - суваг эзлэх хугацаа
Vсуваг ≥ Vдохио нөхцөл биелсэн үед гажуудал үүсэхгүй.
Vдохио > Vсуваг нөхцөл биелсэн үед гажуудал үүснэ.
Стандарт сувгийн хувьд гажуудалгүй дохио дамжуулахын тулд доорх нөхцөл биелэх ёстой
Dсуваг ≥ Dдохио, ∆f суваг ≥ ∆f дохио Tсуваг ≥ Tдохио

Телефон сувгийн хувьд:
Dдохио = (2.7 – 3.5) db,
∆f дохио, = ∆f суваг = 3.1кГц, Tдохио=дурын (судалгаагаар нэг дуудлагын суваг эзлэх дундаж хугацаа 3мин – 2.7 мин байдаг гэж тогтоосон)

Телевизийн сувгийн хувьд:
Dдохио= (40 – 45) db, ∆f дохио= 6.5 МГц, Tдохио=дурын
Радио өргөн нэвтрүүлэг телевизийн 3 суваг нэгтгэж дамжуулдаг

                                          Сүлжээний бүтэцэд нөлөөлөх хүчин зүйл

Холбооны сүлжээний үндсэн шинжийг тодорхойлох характеристик
Хийц техникийн тодорхойломж
Үүнд:
1. Сүлжээний суурь (орон нутаг, засаг захиргааны хуваарь)
2. Сүлжээний бүтэц (тухайн улсын зах зээлийн харилцаа, нийгэм эдийн засгийн потенциалаар тодорхойлогдоно)
3. Сүлжээний топологи, сүлжээнд ашиглаж байгаа суваг, шугам,
4. Холболтын систем, тэдгээрийн багтаамж гэх мэт
Технологийн тодорхойломж
1. Сүлжээнд мэдээлэл оруулах гаргах арга
2. Дохио дамжуулах арга(аналог, тоон технологи, сувгийн ба багц холболт) г.м
3. Дохио дамжуулах замын сонголт
4. Сүлжээний зангилаанд мэдээг боловсруулах удирдах арга гэх мэт хамаарагдана.

Ашиглалтын тодорхойломж
1. Үйлчилгээний чанарын тодорхойлолт
2. Хэрэглэж байгаа технологиор тодорхойлогдоно.
3. Мэдээ дамжуулах үнэмшлийг илэрхийлэх магадлал харилцан нөлөөлөл, унтралтын коэффициент, шуугианы түвшин гэх мэт олон хүчин зүйл
4. Шуурхай байдал, мэдээг тогтоосон цаг хугацаанд нь дамжуулах магадлал, гэмтэл үргэлжлэх хугацаа, ажилд бэлэн байдлын коэффициент гэх мэт үзүүлэлтээр тодорхойлогдож болно.

Эдийн засгийн тодорхойломж
1. Сүлжээ шинээр байгуулах, өргөтгөх, өөрчлөн байгуулахад гарсан зардал – К
2. Жилийн ашиглалтын зардал – А
3. Жилийн орлого – О
4. Нөхөн төлөгдөх хугацаа – Т
Т= К/(О-А)

Бүтцийн матрицийг ашиглаж хийх үйлдлүүд
Сүлжээний дурын 2 оройн хооронд байж болох замын олонлогийг тодорхойлох
i ба j дугаар бүхий оройн хооронд шууд холбоос байвал матрицын элементийг bij гэж авна. 

Сүлжээний дурын 2 оройн хооронд байж болох замын олонлогийг тодорхойлох жишээ

1 3 оройн хоорондох замын олонлогийг бичье.
1. 1-р зам - b12 b23, 2-р зам - b14 b34 - II эрэмбэ
2. 3-р зам - b12 b24 b43 4-р зам - b14 b42 b23 - I эрэмбэ
3. Сүлжээнд хэдэн орой байна сүлжээний замын эрэмбэ түүнээс 1-ээр дутуу байна.

Сүлжээний дурын 2 оройн замын олонлогийг тодорхойлох нь найдвартай ажиллагааг хангахад хэрэгтэй ба энэ нь бүтцийн матрицыг зэрэгт дэвшүүлэх замаар оновчлогддог.
Сүлжээний дурын 2 оройн хооронд байж болох хамгийн богино замыг тодорхойлох

Матрицын элементэд:
а. i=j бол Bij = 0
b. i≠j үед шууд суваг байвал Bij≠0
c. i≠j үед шууд суваг байхгүй бол Bij=∞

Сүлжээнд нэмэлт зангилааг оновчтой байрлуулах
1. Сүлжээнд шинээр АТС байгуулах юмуу өргөтгөхөд АТС-ээс гарсан шугамыг оновчтой тараан байрлуулах хэрэгтэй. Жишээ нь: 20000 хэрэглэгчтэй АТС-д 20.000 хос кабель станцын кросст холбогдоно.
2. Кросст шугамын хэт хүчдлийг станц руу оруулахгүйн тулд цахилгаанаас (аянгаас) хамгаалагч, шугам хоорондын нөлөөллөөс хамгаалагч байрладаг.
3. Кабелийн худгийн багтаамж 400, 600, 800, 1200х2 хүртэл байдаг. Кабелийн диаметр хамгийн багадаа (0.2–0.5)мм.
4. Ашиглалтыг уян хатан байлгах үйлчилгээг кросст гүйцэтгэдэг. Жишээ нь: Хэрэглэгч номероо солих, утсаа салгуулах, залгуулах гэх мэт үйлчилгээ

Зайн матриц зохиогоод түүнийг баганаар нь нэмээд хамгийн багыг сонгож кабелийн шкаф, худаг, хуваарьлах хайрцаг гэх мэт зангилааг байрлуулах зайг тодорхойлдог. Кабелийн уртын хэмжээг км–ээр гаргахаас гадна хос-км гэсэн хэмжээгээр бас гаргах нь илүү оновтой арга юм.

                                            Сүлжээний бүтцийн найдварыг тодорхойлох 

                                                                         Р = e-λt  (3.4)
 
Найдвартай ажиллагаанд нөлөөлдөг үзүүлэлтийг гэмтлийн эрчимшил (λ) гэдэг үзүүлэлтээр тодорхойлдог. Үүнийг ашиглан найдвартай ажиллагааны магадлалыг (3.4) томъёогоор тодорхойлдог.
1. Р = 1 - Идеальный нөхцөл (Гадны нөлөө байхгүй), өөрөөр хэлбэл, хамгийн найдвартай ажиллах нөхцөл
2. Гэмтэл сааталтай байх магадлал q = 1 – P (3.5)
3. Хэрэв сүлжээний мөрийн 2 элементүүд цуваа залгагдсан бол
a. P = P1 * P2 (3.6)
4. n – тооны элемент цуваа залгагдсан сүлжээнд:

a. P = (3.7)
5. Хэрэв сүлжээний мөрийн 2 элементүүд зэрэгцээ залгагдсан бол
a. P = 1- (1 – P1)(1 – P2) (3.8)
6. Хэрэв n- тооны элемент зэрэгцээ залгагдсан сүлжээ байвал:
P = 1 - = 1 - (3.9) томъёонуудыг болон бүтцийн матриц ашиглан өгөгдсөн сүлжээний найдвартай ажиллах магадлалыг тодорхойлно.
Мөн ажилд бэлэн байдлын коэффициентоор сүлжээний найдвартай ажиллагааг тодорхойлдог.